Enerjisi, yağı ve yüksek besin değerine sahip susam tohumu, kuru pastaları, poğaça ve çeşitli süslemeleriyle bilinmektedir. Bilhassa simit üzerinde kullanılmasıyla meşhurdur. Genelde hamur işlerinin tamamlayıcı olarak kullanılan susam, içerisinde pek çok vitamin bulundurmaktadır. Farklı şekillerde kullanılmak üzere tohumdan yağ da üretilmektedir. Ülkemizdeki en yaygın kullanımı ise susamdan tahin ve helva üretilmesidir.
Susam bitkisi en çok Afrika olmakla birlikte sıcak bölgelerde üzere sıcak bölgelerde yoğun olarak yetişen bir üründür. Değişik renklerde susam çiçeği açan bu bitkinin boyu da genelde uzundur. Susam bitkisinin içeriğinde bulunan faydalı maddeler birçok derde devadır. Bununla birlikte vücudun çok daha iyi çalışmasını da sağlamaktadır.
Sıcak iklim bitkisi olduğundan en fazla Güneydoğu Anadolu Bölgesi, Ege Bölgesi, Akdeniz Bölgesi ve Marmara Bölgesinde yetiştirilmektedir. İlkbahar ve yaz aylarında ekilmektedir ve tohumların yetişme süresi kısadır. Sonbahar geldiğinde susam bitkisi toplanır ve çatılır, tohumları oluşmuştur, kuruması ve açılması beklenir ki tohumları dökülsün. ‘Açıl susam açıl’ deyimi ise bitkinin kurumasının belirli bir zaman almasından yola çıkılarak oluşmuş bir deyimdir.
Biz, bağlarımızda her yıl ektiğimiz susamı hem tohum olarak sizlere sunuyoruz hem de eski zamanlarda yapıldığı gibi öğüterek saf susamdan Kilye Tahin elde ediyoruz. Kilye Tahinin ayrılmaz aşkı ise Kilye Doğal Pekmezlerdir. İkisinin karışımının sihirli olduğuna inanıyoruz, Tahin Pekmez karışımını günlük diyetlerinde bulunduranların hastalık yüzü görmeyeceklerine inanıyoruz.
Susama daha yakın bakarsak, çok besleyicidir; içerdiği antioksidanlarla kalp hastalıklarına karşı koruyucudur. İyi bir protein kaynağı olduğu için vegan ve vejetaryen beslenenler için sağlıklı bir alternatiftir. Susamda bulunan demir, bakır ve B6 vitamini alyuvar üretimini destekler. Ayrıca susam kemik sağlığı için son derece önemli mineraller içerir. Yağ oranı oldukça yüksektir, bu nedenle dengeli tüketilmesi gerekir. Susamın yağı da mutfakta, saç ve cilt bakımında ya da geleneksel tıpta yaygın olarak kullanılmaktadır.
Doğal bir antioksidan kaynağı olan susam, bağışıklık sisteminin güçlenmesini , soğuk algınlığı ve grip gibi kış hastalıklarına karşı vücudun doğal bir direnç geliştirmesini sağlıyor
Susam yağı, uzun yıllardır anti-inflamatuar ve anti-bakteriyel özelliği nedeniyle eklem iltihabı, diş ağrısı, adet öncesi sendromu ve yara tedavisinde kullanılmaktadır. Ayrıca osteoartrit kaynaklı eklem ağrısında da etkilidir.
Protein, kaslardan hormonlara kadar her şeyi oluşturmaya yardımcı olduğu için çok önemlidir. 3 yemek kaşığı susam, yaklaşık 5 gr protein sağlar. Susam normalde hayvansal ürünlerde daha bol bulunan esansiyel bir amino asit olan lizin bakımından düşüktür.
Susam zengin bir protein kaynağı olarak vejetaryen veya vegan diyetlerine mükemmel bir katkı sağlar. Ayrıca içerdiği bakırla alyuvar üretimini ve bağışıklık sistemini destekler.
1 fincan susam günlük bakır ihtiyacınızın %163’ünü karşılar. Susam, kemik sağlığı için gerekli olan manganez ve kalsiyum içerir. Ayrıca fosfor , magnezyum, demir, çinko, molibden, selenyum ve B1 vitamini kaynağıdır.
Susam yağının faydaları şu şekilde sıralanabilir:
- Susam yağı, sesamol ve sesaminol gibi güçlü iki antioksidan içerir. Antioksidanlar, serbest radikallerin neden olduğu hücre hasarını azaltmak gibi çok önemli sağlık faydaları olan maddelerdir.
- Anti-inflamatuar özelliklere sahip olduğu için iltihaplı hastalıkların tedavisinde kullanılabilir.
- Susam yağı %82 oranında doymamış yağ asitleri içerir. Bu sayede kalp sağlığını destekler.
- Özellikle diyabet hastalarında kan şekeri seviyesini düzenlemeye yardımcı olabilir.
- Artrit semptomlarını iyileştirebilir, ancak bu alandaki çalışmalar henüz sınırlıdır.
- Topikal olarak kullanıldığında yaraların ve yanıkların iyileşmesini hızlandırabilir.
- Diğer bitkisel yağlara oranla güneşin zararlı ışınlarına karşı koruma etkisi daha yüksektir. Ancak yine de güneş kremi kullanmak en iyisidir.
- Susam yağıyla yapılan bir masaj kol ve bacak ağrısını azaltabilir.
- Susam yağında tirozin adı verilen bir amino asit bulunur. Tirozin, stres ve depresyonla savaşmaya yardımcı olabilecek serentonini artırır.
100 gr susamda aşağıdaki besinler bulunur:
- Kalori:575 kcal
- Protein:8 gr
- Yağ:6 gr
- Karbonhidratlar:5 gr
- Lif:12 gr